Zaćma wtórna – co to jest i jakie są sposoby leczenia?

Zaćma to powszechne schorzenie oczu, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. W wyniku zaćmy rogowatka oka staje się mętna, powodując spadek ostrości wzroku i problemy z widzeniem. Wśród różnych rodzajów zaćmy wyróżniamy zaćmę wtórną, która stanowi wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy okulistów. W niniejszym artykule omówimy, czym jest zaćma wtórna, jakie są jej przyczyny, objawy, a także sposoby diagnozy i leczenia tego schorzenia.

I. Definicja i przyczyny zaćmy wtórnej:

Zaćma wtórna to mętnienie soczewki oka, które występuje po wcześniejszym leczeniu zaćmy pierwotnej, najczęściej po operacji usunięcia zaćmy. Przyczyny tego typu zaćmy są różne i obejmują:

1. Reakcje na leki stosowane w trakcie lub po operacji zaćmy.
2. Komplikacje związane z operacją, takie jak uszkodzenie torebki soczewki czy niewłaściwe umiejscowienie soczewki.
3. Czynniki związane z pacjentem, takie jak cukrzyca, jaskra czy stan zapalny oka.
4. Nawrót choroby, czyli odnowienie się zaćmy.

II. Objawy zaćmy wtórnej:

Objawy zaćmy wtórnej są zbliżone do objawów zaćmy pierwotnej i obejmują:

1. Spadek ostrości wzroku, zarówno na bliską, jak i dalszą odległość.
2. Rozmazany lub zamglony obraz.
3. Problemy z widzeniem w słabym świetle, szczególnie wieczorem i w nocy.
4. Zwiększone wrażenie oślepienia przez refleksy świetlne, np. jazda samochodem w nocy.
5. Trudności w odczytywaniu tekstu o małym druku.
6. Problemy z rozróżnianiem kolorów.

III. Diagnostyka zaćmy wtórnej:

Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć zaćmę wtórną, powinieneś udać się na konsultację z okulistą. Lekarz przeprowadzi badanie oka, aby ocenić stan soczewki i innych struktur oka. Diagnostyka zaćmy wtórnej może obejmować:

1. Badanie wzrokowe, w którym lekarz ocenia ostrość wzroku pacjenta.
2. Oftalmoskopia, czyli badanie tylnej części oka za pomocą specjalnego przyrządu.
3. Badanie biomikroskopowe, które pozwala na ocenę przedę części oka oraz mętnienia soczewki. 4. Pomiary topograficzne i biometryczne, które dostarczają informacji o kształcie i wymiarach oka oraz umiejscowieniu soczewki.

5. Optyczna koherencyjna tomografia (OCT), badanie pozwalające na uzyskanie trójwymiarowych obrazów warstw oka.
6. Badanie ultrasonograficzne oka, które może być pomocne w przypadku nieprzezroczystości rogówki uniemożliwiających ocenę tylnej części oka.

IV. Leczenie zaćmy wtórnej:

Sposób leczenia zaćmy wtórnej zależy od przyczyny mętnienia soczewki oraz stopnia zaawansowania schorzenia. W niektórych przypadkach zmiana leków stosowanych w okresie pooperacyjnym może przynieść poprawę. W innych przypadkach konieczne może być przeprowadzenie dodatkowej interwencji. Metody leczenia obejmują:

1. Leczenie farmakologiczne: Stosowanie kropli do oczu zawierających sterydy lub niesteroidowe leki przeciwzapalne może pomóc w redukcji stanu zapalnego oka i zmniejszeniu mętności soczewki.
2. Jodowane laserowe kapsulotomia (YAG): Jest to nieinwazyjna procedura, w której lekarz wykorzystuje laser YAG, aby utworzyć otwór w mętnym tylnym kapsułkowaniu soczewki, przez co poprawia się przepuszczalność światła i widzenie pacjenta. Jest to obecnie najczęściej stosowany sposób leczenia zaćmy wtórnej.
3. Wymiana soczewki: W przypadkach, gdy YAG kapsulotomia nie przynosi poprawy lub gdy soczewka jest niewłaściwie umiejscowiona, konieczne może być usunięcie soczewki i wszczepienie nowej. Wymiana soczewki może być przeprowadzona za pomocą chirurgii małoinwazyjnej, takiej jak fakoemulsyfikacja lub przez większe nacięcie, w zależności od warunków anatomicznych oka.
4. Leczenie schorzeń współistniejących: W przypadkach, gdy zaćma wtórna jest spowodowana przez inne schorzenia, takie jak jaskra, stan zapalny oka czy cukrzyca, leczenie podstawowej przyczyny może być kluczowe dla poprawy widzenia pacjenta.

V. Zapobieganie zaćmie wtórnej:

Chociaż nie zawsze można uniknąć zaćmy wtórnej, istnieją pewne kroki, które można podjąć, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia:

1. Regularne wizyty kontrolne u okulisty po operacji zaćmy pierwotnej, aby monitorować stan soczewki i wczesne wykrywanie mętnienia. 2. Stosowanie się do zaleceń lekarza odnośnie stosowania kropli do oczu i innych leków po operacji zaćmy.

3. Dbanie o higienę oka i unikanie urazów w okolicy oka, które mogą prowadzić do powikłań.
4. Leczenie schorzeń współistniejących, takich jak cukrzyca czy jaskra, które mogą zwiększyć ryzyko zaćmy wtórnej.
5. Unikanie nadmiernego narażenia na promieniowanie ultrafioletowe, które może przyspieszyć proces starzenia się soczewki i pogorszyć stan oka.
6. Utrzymywanie zdrowego stylu życia, w tym regularne ćwiczenia, zdrowa dieta i unikanie palenia tytoniu, które mogą wpłynąć na ogólną kondycję oka.

Podsumowanie:

Zaćma wtórna to mętnienie soczewki oka, które występuje po leczeniu zaćmy pierwotnej. Jej przyczyny są zróżnicowane, a objawy obejmują spadek ostrości wzroku, rozmazany obraz czy problemy z widzeniem w słabym świetle. Diagnoza zaćmy wtórnej opiera się na badaniach okulistycznych oraz obrazowych, takich jak oftalmoskopia, badanie biomikroskopowe czy OCT. Leczenie zaćmy wtórnej zależy od przyczyny schorzenia i stopnia zaawansowania, a metody leczenia obejmują leczenie farmakologiczne, jodowane laserowe kapsulotomia (YAG), wymianę soczewki czy leczenie schorzeń współistniejących. Zapobieganie zaćmie wtórnej polega na regularnych wizytach kontrolnych u okulisty, przestrzeganiu zaleceń lekarskich oraz utrzymaniu zdrowego stylu życia.

Bibliografia:

1. American Academy of Ophthalmology. (2019). Cataract in the Adult Eye. https://www.aao.org/preferred-practice-pattern/cataract-in-adult-eye-ppp-2016
2. Khairallah, M., Kahloun, R., Bourne, R., Limburg, H., Flaxman, S. R., Jonas, J. B., Keeffe, J., Leasher, J., Naidoo, K., Pesudovs, K., Price, H., White, R. A., Wong, T. Y., Resnikoff, S., & Taylor, H. R. (2015). Number of People Blind or Visually Impaired by Cataract Worldwide and in World Regions, 1990 to 2010. Investigative Ophthalmology & Visual Science, 56(11), 6762-6769. https://iovs.arvojournals.org/article.aspx?articleid=2449146
3. Steinert, R. F., & Puliafito, C. A. (2004). The Nd:YAG laser posterior capsulotomy. In R. F. Steinert (Ed.), Cataract Surgery (pp. 535-551). Elsevier Saunders.
4. Wormstone, I. M., & Eldred, J. A. (2016). Experimental models for posterior capsule opacification research. Experimental Eye Research, 142, 2-12. https://doi.org/10.1016/j.exer.2015.03.009